ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni tarifelerinin tetiklediği hafta başında dünyanın büyük borsaları ağır kayıplar verdi. Bazı ekonomistler küresel borsa düşüşünü küçümsedi ve tarifelere dayalı bir durgunluk öngörmek için “hiçbir neden” olmadığını söyledi.
Başta Çin olmak üzere diğer ülkeler, Trump’ın dünyanın en büyük ikinci ekonomisinden mallara yönelik keskin bir tarife zammı daha açıklamasının ardından karşı önlemler açıkladılar. Ayrıca, bu ileri geri tarife duyurularının yalnızca ABD tüketicileri için değil, dünya ekonomisine de zarar vereceğine dair fiyatların artacağına dair güçlü göstergeler var.
Ekonomik jargonlarda ve ses ısırıklarında kaybolmamak için, bu Trump tarifelerini ve dünya çapındaki pazarların nasıl düşmesine neden olduklarını daha temel bir şekilde anlayalım. Ve daha da önemlisi, bu düşüşlerin ve kazanımların tüketiciler için ne anlama geldiği.
Tarifeler nelerdir?
Tarifeler, bir ülke tarafından başka bir ülkeden ithal edilen mallara / ürünlere uygulanan gümrük vergileri veya vergilerdir. Hükümetlerin gelirlerini artırıyorlar. Uluslararası ticarette tarifeler, gelişmekte olan yerel endüstrileri uluslararası rakiplerden korumak için korumacı bir önlem görevi görür. Yerel olarak üretilen mallara, ithal edilen benzer mallara göre fiyat avantajı sağlarlar.
2 Nisan’da ABD Başkanı Donald J. Trump, “dış ticaret ve ekonomik uygulamaların (ABD) ulusal bir acil durum yarattığını” açıkladı. Tüm ülkeler için yüzde 10’luk bir tarifenin ve tek tek ülkeler için yüzde 50’ye varan çok daha yüksek oranların ABD ekonomisini artıracağını ve işleri koruyacağını söyledi.
Araştırma, bilgi ve eğitim sağlayan bağımsız bir sivil toplum kuruluşu olan Ibon Vakfı’nın genel müdürü Filipinli ekonomist Sonny Africa, özünde “ABD, dünyanın en açık ekonomileri arasında olmaktan en kapalı ekonomilerine dönüştü” dedi.
“Pres’ten önce. Trump’ın sözde ‘kurtuluş günü’ tarifeleri, ABD’nin yüzde 3,3’lük ortalama tarifesi, yüzde 8,7’lik küresel ortalamanın sadece beşte ikisiydi. İlave karşılıklı tarifelerle ABD’nin ortalama tarifesi altı kat artarak yüzde 19,8’e yükseldi ve şu anda ortalama tarifeler ölçüsünde dünyanın en korumacı ekonomisi “dedi.
Tarifeleri kim (gerçekten) öder?
İthalatçılara uygulanan tarifeler sonunda yerli tüketicilere aktarılır. Tarifeler, özellikle yerli üreticiler üretim süreçlerinde ithal girdilere güvendiğinde, yabancı ürünleri tüketiciler için nispeten daha pahalı hale getirir. Giderlerini telafi etmek için artan maliyeti tüketicilere aktaracaklar.
ABD’de, araç satın alınabilirliği tüketiciler için zaten önemli bir konudur ve otomobil parçaları tarifeleri en geç 3 Mayıs’a kadar geldiğinde bu daha da zorlaşacaktır.
Uzmanlar, BAE’de ABD’den yeni ve kullanılmış araba satın almanın Trump tarafından uygulanan yeni tarifelerin ardından daha pahalı hale gelebileceğini belirterek, “etki araç bakım ve onarımlarına bile yayılabilir.”
Cars24 CEO’su Abhinav Gupta, ”Öte yandan tarifeler, Asya’da, özellikle Çin’de üretilen otomobillerin bölgede daha yüksek bir pazar payı yakalaması için de bir fırsat açacak” dedi.
Trump neden tarifeleri kullanıyor?
Özünde bir işadamı olan Trump, tarifelerin uygulanmasını hükümeti için siyasi bir araç olarak kullanıyor. Tarifelerin, Amerikalı tüketicileri daha fazla ABD yapımı mal almaya teşvik ederek ABD ekonomisini artıracağını söyledi. Ayrıca devlet gelirlerini de artıracaklar.
Trump, “Made in America” nın sadece bir slogan değil, yönetiminin “ekonomik ve ulusal bir güvenlik önceliği” olduğunu söyledi.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, “Başkan Trump, ABD’nin yararlanmasına izin vermeyi reddediyor ve adil ticareti sağlamak, Amerikalı işçileri korumak ve ticaret açığını azaltmak için tarifelerin gerekli olduğuna inanıyor — bu acil bir durum.“ Bu, tarifelerin “Başkan Trump’ın ticaret açığının yarattığı tehdidin ve karşılıksız muamelenin altında yatan tehdidin tatmin edildiğini, çözüldüğünü veya hafifletildiğini belirleyeceği bir zamana kadar yürürlükte kalacağı anlamına geliyor.”
Tarifelerden kim (gerçekten) yararlanır?
Tüketiciler kesin değil. İthal edilen ürünler iç pazara gireceği için ABD hükümeti vergi gelirlerinde artış görecek. Amerikan şirketleri rekabetin azalmasından yararlanabilir ve yerel üreticiler ek maliyeti tüketicilere aktarabilir.
Bazı işletmeler uluslararası rekabetin azalmasından kar edecek ve hükümet gümrük vergilerinden elde edilen gelirde bir artış görecek. Ancak tarifeler, iç pazarlardaki mal ve hizmetlerin fiyatını artıracaktır. Artan maliyetleri karşılamak için ithalatçı, mal ve hizmetler için daha yüksek fiyatlar talep eder. Sonunda, tüketim malları için daha yüksek fiyatlar tüketimi azaltacak ve bu da sonunda ekonomiyi zayıflatacaktır.
Trump’ın tarifeleri küresel ekonomiyi nasıl etkiliyor?
Haftanın başında – Kara Pazartesi olarak adlandırılan – dünya çapındaki borsalarda keskin düşüşü gördük. Trump, ABD topraklarına giren Çin mallarına ek tarifeler getirmekle tehdit ettiği için vazgeçme belirtisi yok.
Bazı analistler, piyasa düşüşlerinin genellikle ekonomik bir gerilemenin habercisi olduğunu söylüyor. Borsalar vuruldu, ancak emekli maaşları, işler ve faiz oranları üzerinde de bir etkisi olabileceği için sadece yatırımcılar etkilenmeyecek.
Dünya ekonomisi en son beş yıl önce, Covıd salgını sırasında – anlaşılır bir şekilde – sağlık acil durumunun küresel ekonominin bariz bir şekilde kapanmasına neden olduğu büyük bir darbe aldı.
Borsa düşüşünden kimler yararlanıyor?
“Perakende yatırımcılar, Başkan Trump’ın sözde ‘Kurtuluş Günü’ ve yeni ABD tarifelerinin açıklanmasının ardından ilk tam işlem günü olan 3 Nisan’da güçlü bir inanç gösterdiler. eToro piyasa analisti Lale Akoner Salı günü Khaleej Times’a yaptığı açıklamada, panik satmak yerine, birçoğu keskin satışı makroekonomik gelişmelere aşırı tepki olarak görerek düşüşü satın almayı seçti ”dedi.
Dip satın almak, piyasa düşüşü sırasında hisse senedi satın almak anlamına gelir.
Akoner şunları söyledi: “Birçoğu bunu Nvıdıa, Amazon ve Nike gibi güçlü temelleri olan ancak geniş risk alma hamlesinde aşağı çekilen kaliteli isimlerde bir satın alma fırsatı olarak gördü.”
Şöyle açıkladı: “Örneğin Nike, Güneydoğu Asya’dan yapılan ithalatla ilgili tarife endişeleri nedeniyle düştü, ancak uzun vadeli boğalar muhtemelen marka gücünü ve pazar hakimiyetini kısa vadeli tedarik zinciri baskılarıyla tutmaya değer gördü.”
Tarifeler ve enflasyon kaygılarının yol açtığı son oynaklığa rağmen Akoner, “perakende yatırımcılar, temelde güçlü varlıklara giriş noktaları olarak makro güdümlü satışları kullanarak giderek daha sofistike hale geliyor. Kısacası, perakende yatırımcılar, varlıkların temelde güçlü olduğuna inandıkları için satın aldılar – düşüş geçiciydi – ve fırsat genellikle kaos içinde yatıyor ”dedi.
Küresel bir ekonomik kriz görüyor muyuz?
O yöne gidebileceğimize dair işaretler var. Trends Research &Advisory tarafından Salı günü Khaleej Times ile paylaşılan bir ekonomik araştırma şunları kaydetti: “Trump yönetiminin Çin, Avrupa Birliği ve birkaç Asya ülkesine uyguladığı yeni tarifeler, küresel ticareti daha da istikrarsızlaştırabilir ve potansiyel olarak misilleme gerektirebilir etkilenen ülkelerden alınan önlemler.”
Trends Research & Advisory, Trump’ın 2 Nisan’da yürürlüğe giren tarife politikalarının küresel etkilerini inceledi ve “bu önlemler ticaret korumacılığını artırabilir ve ABD ile kilit ticaret ortakları arasındaki ekonomik gerilimleri yoğunlaştırabilir ve sonuçta küresel ticareti ve yatırım istikrarını etkileyebilir.”
“Küresel finansal piyasalar bu kararlara sert tepki gösterdi … Trump yönetiminin tarife politikaları ABD ticaret açığını azaltmayı ve iç sanayiyi artırmayı hedeflerken, (yeni tarifeler) ithalat maliyetlerini ve ürün fiyatlarını artırarak Amerikalı işletmeleri ve tüketicileri olumsuz etkileyebilir.”
“(Bu) politikalar önümüzdeki yıllarda küresel ticaret ilişkilerini yeniden şekillendirebilir ve uluslararası ekonomik ortamı değiştirebilir. Abu Dabi merkezli özel, bağımsız araştırma kurumu, küresel ekonomiyi kritik bir kavşağa yerleştirerek, her iki taraftan da yeni müzakereler veya ek tarifeler olasılığıyla küresel ticaret çatışmalarının daha da tırmanmasına tanık olabiliriz ”dedi.
Ancak Afrika, henüz küresel bir ekonomik çöküşe doğru gitmediğimizin altını çizdi. “Küresel borsa çöküşü belirsizliğe diz çökmüş bir tepkiydi.”
“Etkileri var, ancak küresel tedarik zincirlerinin geniş olması ve ABD’ye alternatifler olması nedeniyle aksama genelleştirilmiyor“ diyen bakan şöyle devam etti: “Ekonomik büyüme kesinlikle enflasyonist ve yavaş olacak ve dış borç ve emtia ihracatına bağımlı olan en az gelişmiş ülkelerin sorunları olacak — borç krizi geçirebilirler.
“Ama dürüst olmak gerekirse, küresel çöküş hakkında söylemek zor çünkü ABD daha fazlasını yapabilir – sıkılaştırabilir veya gevşeyebilir. Diğer ülkeler jeopolitik krize vb. Yol açan daha aşırı bir tepkiye sahip olabilir.”Afrika kaydetti.
Gerçekten kim korunmalı?
Her şeyden önce tüketiciler ve daha geniş halk. Afrika, tarife savaşlarının ötesinde, “kesintiye uğramış küresel üretim hatlarının ve bunun sonucunda ortaya çıkan ayarlamaların ve olası karşı önlemlerin geniş kapsamlı etkileri olduğunu belirtti.
Tarifeler her zaman olumsuz değildir – bunlar ticaret ortakları arasında müzakere yapmak ve bir ülke ekonomisini istikrara kavuşturmaya yardımcı olmak anlamına gelir.
Afrika, ”Açık olan şu ki, küresel serbest piyasa hiçbir zaman gerçekten işe yaramadı“ diyerek şöyle devam etti: “Daha açık ABD ekonomisinden en çok kazanan, Amerikalılar da dahil olmak üzere, küresel üretim hatlarının bir ihracat platformu olarak yerleşim bölgesi ekonomik bölgelerinde kurulan yabancı firmalardı. Ayrıca, daha yüksek tarifelerin ve daha kapalı ABD ekonomisinin en büyük acil kaybedenleridir.
Afrika, iç ekonomiyi ve sanayiyi korumaktan, desteklemekten ve güçlendirmekten yanadır. “İşleri düzeltmek için asla geç değildir, ancak kabul ne kadar erken gelirse, o kadar çabuk düzeltmeye ve radikal bir şekilde reform yapmaya başlayabiliriz” diye ekledi.
