Belarus lideri ve Rus müttefiki Alexander Lukaşenko, seçim yetkililerinin kendisini Batılı hükümetlerin sahte olarak reddettiği cumhurbaşkanlığı seçiminin galibi ilan etmesinin ardından Pazartesi günü 31 yıllık iktidarını uzattı.
Oy pusulasındaki diğer dört adaydan ciddi bir zorlukla karşılaşmayan Lukaşenko, ilk sonuçlara göre oyların yüzde 86, 8’ini aldı.
Avrupalı politikacılar, eski Sovyet cumhuriyeti’nde bağımsız medyanın yasaklanması ve önde gelen tüm muhalefet figürlerinin hapse atılması veya yurtdışına kaçmak zorunda kalması nedeniyle oylamanın ne özgür ne de adil olduğunu söylediler.
“Belarus halkının başka seçeneği yoktu. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “Özgürlük ve demokrasiyi özleyen herkes için acı bir gün” dedi.
Sürgündeki muhalefet lideri Sviatlana Tsikhanouskaya, Lukaşenko’nun muhaliflerini bastırmaya ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaş çabalarına mühimmat tedarik etmeye dahil olan Belarus şirketlerine ve bireylerine yönelik Batı yaptırımlarının genişletilmesi çağrısında bulundu.
“Belarus Lukaşenko ve Putin’in kontrolü altında olduğu sürece, tüm bölgenin barışı ve güvenliği için sürekli bir tehdit olacak” dedi.
AB dışişleri bakanı Kaja Kallas ve Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Marta Kos yaptığı açıklamada, bloğun sivil toplumu ve sürgündeki muhalefeti desteklerken “rejime karşı kısıtlayıcı ve hedefli önlemler” uygulamaya devam edeceğini söyledi.
Rakiplerinin hapsedilmesi sorulduğunda Lukaşenko Pazar günü kendi kaderlerini “seçtiklerini” söyledi. “Aşırılık yanlısı” faaliyetten hüküm giymiş 250’den fazla kişiyi serbest bırakma kararının, tecritini hafifletmek için Batı’ya bir mesaj olduğunu reddetti.
Dört saatten fazla süren başıboş bir basın toplantısında “Batı’yı umursamıyorum” dedi.
“Batı ile ilişkilerimizi hiçbir zaman reddetmedik. Biz her zaman hazırdık. Ama bunu istemiyorsun. Peki ne yapmalıyız, önünde eğilmeli miyiz yoksa diz çökmeli miyiz?”
Kariyeri boyunca Lukaşenko, dokuz milyonluk ülkesinin çok daha büyük komşusu tarafından yutulmasını engellerken, kendisini Rusya’ya yararlı bir müttefik haline getirmeyi ve ucuz petrol ve krediler şeklinde hayati kazançlar elde etmeyi başardı.
Ancak Ukrayna’daki savaş onu, işgali kısmen Belarus topraklarından başlatılan Putin’e her zamankinden daha yakından bağladı. Putin ayrıca Belarus’ta Rus taktik nükleer silahlarını da konuşlandırdı.
Lukaşenko’nun inkarına rağmen muhalifler ve siyasi analistler, tutuklu affını Batı ile bağları onarmaya başlama hamlesi ve son yeniden seçilmesini meşruiyetini yeniden tesis etme ve büyük Avrupa ülkeleri ile ABD’nin büyükelçilerini yıllardır ilk kez Minsk’e iade etmelerini sağlama çabası olarak yorumluyorlar.
Belarus’ta “aşırılık yanlısı” bir örgüt olarak yasaklanan insan hakları grubu Viasna, ülkede hala yaklaşık 1.250 siyasi tutuklu bulunduğunu söylüyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio Pazar günü yaptığı açıklamada, Belarus’un Anastassia Nuhfer adını verdiği “masum bir Amerikalıyı tek taraflı olarak serbest bıraktığını” söyledi. Daha önce kamuya açıklanmamış olan dava hakkında daha fazla ayrıntı vermedi.
