Çin’in Tiangong uzay istasyonu, Pakistanlı bir astronot olan ilk yabancı ziyaretçisini ağırlamaya hazırlanırken tarihi bir dönüm noktasının eşiğinde. Üst düzey bir anlaşma ile pekiştirilen bu eşi görülmemiş işbirliği, Pakistan’ın insan uzay uçuşuna girişini işaretleyecek ve Pekin ile İslamabad arasındaki stratejik ortaklığı daha da sağlamlaştıracak.
Çin İnsanlı Uzay Mühendisliği Ofisi (CMSEO) ile Pakistan Uzay ve Üst Atmosfer Araştırma Komisyonu (SUPARCO) arasında bu Mart ayının başlarında “Pakistanlı Astronotların Seçimi ve Eğitimi ve Çin’in Uzay İstasyonu Görevlerine Katılımları Anlaşması” imzalandı. Anlaşma ortak bir tutkunun altını çiziyor: Pakistanlı astronotları yaklaşık dört yıldır yörüngede olan Tiangong uzay istasyonuna eğitmek ve konuşlandırmak.
Başbakanlığın islamabad’daki ofisinde düzenlenen imza törenine Pakistan Başbakanı Şehbaz Şerif de katıldı. Girişim, Tiangong’un Çinli olmayan astronotlara ev sahipliği yapması için bir dönüm noktası, Pekin’in daha geniş uzay diplomasisiyle uyumlu bir hareket.
Başbakan Şahbaz Şerif anlaşmayı ikili işbirliğinde önemli bir an olarak selamladı. Başkan Xi Jinping’in Çin’in uzay teknolojisindeki hızlı gelişmelerinden dolayı liderliğine itibar etti ve Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nun (CPEC) Pakistan’ın altyapısı ve ekonomisi üzerindeki dönüştürücü etkisine paralel olarak çizdi. Şahbaz Şerif’e göre, Pakistan’ın Çin Uzay İstasyonu programına katılımı, iki ülke arasındaki stratejik bağların derinliğini ifade ediyor ve insanlığın iyiliği için barışçıl uzay araştırmaları vizyonunu destekliyor.
Anlaşmaya göre Pakistanlı astronotların seçimi ve eğitimi yaklaşık bir yıl sürecek. Seçilen adaylar, onları uzay uçuşunun zorluklarına hazırlamak için tasarlanmış yoğun bir rejim için Çin’e seyahat edecekler. Üstesinden gelmeleri gereken ilk engel, Çince Tiangong’daki operasyonel dil olduğu için Mandarin öğrenmektir. Güçlü fiziksel ve psikolojik dayanıklılığa sahip olmaları beklenirken, eğitim onların mikro yerçekimine uyumlarını daha da geliştirecektir. Önceden havacılık deneyimi olmayanlar için, sıfır yerçekimi ortamında yeme, içme, uyku ve kişisel hijyen dahil olmak üzere temel astronotik becerilere hakim olmak gerekli olacaktır.
Tiangong uzay istasyonuna girdikten sonra, seçilen Pakistanlı astronot, Pakistanlı araştırmacılar tarafından tasarlanan en az bir bilimsel deney yapacak. Araştırmaları, biyolojik ve tıp bilimleri, havacılık teknolojisi, uygulamalı fizik, akışkanlar mekaniği, uzay radyasyonu, ekoloji, malzeme bilimleri, mikro yerçekimi çalışmaları ve astronomi dahil olmak üzere birçok disiplini kapsayacaktır. Bu, Pakistan’ın uzay ile bilimsel etkileşiminde önemli bir adımı işaret ediyor.
Eğitimin tamamlanmasının ardından görev için bir astronot seçilecek ve Çinli astronotlara Tiangong uzay istasyonuna bir yolculukta katılacak. Devasa uzay aracı, Dünya’yı yerden yaklaşık 400 kilometre yükseklikte yörüngede döndürüyor ve Çin’in kendi kendini idame ettiren bir uzay karakolu kurma hırsını temsil ediyor. Görev, bir Pakistan vatandaşının Dünya atmosferinin ötesine ilk girişimini işaret edecek.
Bugüne kadar, bir Pakistan vatandaşının ulaştığı en yüksek irtifa 87,4 kilometredir ve bu, kutup kaşifi ve sanatçı Namira Salim’in belirlediği bir rekordur. 6 Ekim 2023’te İngiliz-Amerikan havacılık şirketi Virgin Galactic ile 55 dakikalık yörünge altı bir yolculuğa çıktı. Bununla birlikte, deniz seviyesinden 100 kilometre yükseklikte Kármán hattı tarafından tanımlanan gerçek uzay, henüz Pakistanlı bir astronot tarafından geçilmemiştir. Bu yaklaşan görev bu anlatıyı değiştirecek.
İşbirliği anlaşması, insan uzay uçuşuna girmek isteyen diğer gelişmekte olan ülkeler için bir emsal teşkil ediyor. Çin’in teknolojik yeteneklerini paylaşma isteğini sergiliyor ve uluslararası uzay işbirliğine öncülük etme konusundaki daha geniş özlemlerini işaret ediyor. Uzmanlar, anlaşmanın daha fazla ülkeye evrenin gizemlerini çözmede el ele tutuşmaları için ilham vereceğine ve uzay araştırmalarında kolektif bir ilerleme çağının önünü açacağına inanıyor.
Tiangong’un ilk modülü Nisan 2021’de piyasaya sürüldüğünden beri, Çin sürekli olarak uluslararası işbirliğine açık olduğunun sinyalini verdi. Çin’in uzaydaki ilk astronotu ve ülkenin insanlı uzay uçuşu programının baş planlamacı yardımcısı Yang Liwei ve Çin İnsanlı Uzay Ajansı başkan yardımcısı Lin Xiqiang gibi kilit isimler, Pekin’in uzay istasyonunda yabancı astronotları karşılama isteğini yineledi.
Üç modüllü bir istasyon olan Tiangong, 2021 ile 2022 yılları arasında, Çin’in insan uzay uçuşu yeteneklerini tesis etme konusundaki on yıllardır süren hırsın bir parçası olarak inşa edildi. İstasyon, kuruluşundan bu yana, Haziran 2021’deki açılış Shenzhou-12 görevinden devam eden Shenzhou-19 görevine kadar yedi üç kişilik Çinli astronot ekibine ev sahipliği yaptı. Tipik olarak, bu görevler altı ay sürer ve istasyon bakımı, araştırması ve operasyonlarından astronotlar sorumludur.
İleriye baktığımızda, Çin’in Tiangong’u altı modüle genişletme ve Long March 10 fırlatıcısında taşınacak yeni nesil bir mürettebat uzay aracı sunma planları var. Bu genişleme, Çin’in daha geniş uzay hedefleriyle aynı hizada ve yörünge operasyonlarında lider rolünü pekiştiriyor.
Çin’in Pakistan’ı uzay programına davet etme kararı da daha geniş jeopolitik stratejisinin bir parçası. Uzay diplomasisi, Pekin’in küresel erişiminin önemli bir bileşeni haline geldi ve özellikle gelişmekte olan ülkeler arasında teknolojik bir güç merkezi statüsünü güçlendirdi. Bu girişim, Pakistan’ın kilit ortak olmaya devam ettiği Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) ile örtüşüyor. Çin, uzay programına erişim sunarak İslamabad ile bağlarını güçlendirirken, kendisini Küresel Güney için teknolojik kapsayıcılığın şampiyonu olarak konumlandırıyor.
Anlaşma her iki ülkeye de önemli faydalar sağlıyor. Çin için uzay teknolojisindeki liderliğini sergiliyor ve uzay programları geliştirmek isteyen ülkeler arasındaki etkisini güçlendiriyor. Pakistan için, insan uzay uçuşuna katılmak için nadir ve değerli bir fırsat sunuyor — dış destek olmadan ulaşılamayacak bir şey. Aynı zamanda Pakistan’ın bilimsel ve teknolojik topluluğu için moral artırıcı bir işlev görerek, ülkenin Hindistan gibi bölgesel rakiplere kıyasla sınırlı kaynaklara rağmen büyük uzay görevlerine katılabileceğini kanıtlıyor.
Çin’in girişimi, küresel rakipleri de dahil olmak üzere uzay yolculuğu yapan diğer ülkeler tarafından yakından izlenecek. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) programına liderlik eden Amerika Birleşik Devletleri, istasyonu 2030 yılına kadar bozmayı planladığını duyurdu. Bununla birlikte, spacex’in CEO’su ve eski ABD Başkanı Donald Trump’ın danışmanı Elon Musk, düşük Dünya yörüngesindeki potansiyel bir liderlik boşluğu konusunda endişelerini dile getirerek daha da erken bir bozulmayı savundu.
NASA’nın geçiş planı, ISS emekliliğinden sonra operasyonları ticari uzay istasyonlarına kaydırmayı içeriyor. Yine de, bu projelere katılan şirketler, herhangi bir gecikmenin Çin’in alçak Dünya yörüngesindeki hakimiyetini sağlamlaştırmasına izin verebileceğinden korkarak NASA ve Kongre’yi potansiyel bir uzay istasyonu boşluğunu önlemek için acil adımlar atmaya çağırdılar. Uzay araştırmalarında bir diğer kilit oyuncu olan Hindistan, uzay programını küresel konumunu ve diplomatik erişimini geliştirmek için uzun süredir kullandığı için bu gelişmeyi de dikkate alacak.
Uzay araştırmaları uzun zamandır büyük güçler arasında bir rekabet alanı olmuştur. Bununla birlikte, Çin’in Pakistan’ı Tiangong’a getirme girişimi, uzaydaki uluslararası işbirliğinin değişen dinamiklerinin bir kanıtıdır. Pekin, gelişmekte olan ülkelere elini uzatarak yalnızca diplomatik iyi niyeti teşvik etmekle kalmıyor, aynı zamanda uzay araştırmalarına daha kapsayıcı bir yaklaşım için emsal teşkil ediyor. Bu modelin daha fazla ortaklığa ilham verip vermeyeceği veya yenilenen bir uzay yarışına yol açıp açmayacağı görülmeye devam ediyor. Ancak Pakistan için bu an yıldızlara doğru olağanüstü bir sıçramayı temsil ediyor.
Pakistanlı bir astronot Aya ayak basacak mı?
Pakistanlı bir astronotun Aya ulaşması fikri iddialı gelebilir, ancak olasılık alanının ötesine bakmıyor. Küresel uzay araştırmaları hızlandıkça, Pakistan uzay çabalarında yavaş ama istikrarlı bir ilerleme kaydediyor. Pakistan ve Çin, derinleşen işbirliğinin altını çizen dönüm noktası niteliğindeki bir gelişmede, ilk Pakistanlı astronotu uzaya göndermek için bir anlaşma imzaladılar. Bu tarihi anlaşma sadece Pakistan’ın ilk insan uzay uçuşu anlamına gelmekle kalmıyor, aynı zamanda ülkenin uzay çabalarında da önemli bir kilometre taşını işaret ediyor.
Bu görev başarılı olursa, ay keşfi de dahil olmak üzere daha iddialı girişimlerin önünü açabilir. Çin-Pakistan işbirlikleri ile Pakistanlı bir astronotun ay yüzeyine adım atma hayali uzak bir hayal olarak kalmayabilir.
Pakistan, uzayla ilgili gelişmeleri için tarihsel olarak Çin’e güvenmiştir. Pakistan Uzaktan Algılama Uydusunun Çin’den 2019 lansmanı önemli bir kilometre taşıydı. Çin’in iddialı ay programları göz önüne alındığında, Pakistanlı astronotların Çin’in uzay programı kapsamında eğitilme potansiyeli var.
Bununla birlikte, Pakistan stratejik olarak küresel uzay ajanslarıyla işbirliği yapar ve uzun vadeli yatırıma öncelik verirse, Pakistanlı bir astronot bir gün Aya ayak basabilir. Bu yakın gelecekte gerçekleşmeyebilirken, önümüzdeki yıllarda gerçekleştirilebilecek bir hedeftir.
Politika yapıcılar, ilerlemeyi teşvik etmek için doğa bilimleri ve mühendisliğin yanı sıra uzay bilimlerine de öncelik vermelidir. Sağlam bir uzay programı, teknolojik ilerleme ve sosyo-ekonomik büyüme için bir katalizör görevi görebilir ve nihayetinde Pakistan’ı küresel uzay endüstrisinde kilit bir oyuncu olarak konumlandırabilir.
Özellikle, ABD, Çin, Hindistan ve AB dahil ülkelerin uzay görevlerine, uydu konuşlandırmalarına ve astronomik araştırmalara trilyonlarca dolar ayırmasıyla küresel uzay yatırımları artmaya devam ediyor.
ghulam Haider, Pakistan merkezli serbest çalışan bir gazetecidir.
