Cici Brinces, 14 yıl önce Lübnan’a ev işçisi olarak geldi, bir Filistinliyle evlendi, bir oğlu oldu, lösemiden kurtuldu ve yeni bir hayat kuruyordu. Sonra Beyrut’ta bombalar düşmeye başladı ve şimdi evine Filipinler’e gitmek istiyor.
İki hafta önce havaalanı yakınındaki evinden kaçan ve 10 yaşındaki oğluyla bir sığınağa taşınmadan önce günlerce sokaklarda yaşayan 46 yaşındaki Brinces, “Sonun benim için yakın olduğunu hissediyorum — kanser olduğumdan daha kötü” dedi.
Beyrut’un Achrafieh semtinde bir süpermarkette çalışan Nazmul Shahin, patlamaların geceleri onu uyandırdığını söylüyor.
Lübnan’da yaklaşık bir yıldır yaşayan 30 yaşındaki Bangladeşli vatandaş, Beyrut’tan bir telefon görüşmesinde Thomson Reuters Vakfı’na verdiği demeçte, “Kalbim çarpmaya başlıyor — ve bağırsaklarımı kemiren bir şey gibi geliyor” dedi.
Md Al Mamun, üç ay önce bir Beyrut fırınında aldığı işi seviyor ama şimdi o da Bangladeş’e dönmek istiyor.
“Burayı gerçekten seviyorum – maaş ve çevre çok daha iyi – ama bombalama başladığından beri evimi çok özlüyorum” dedi.
İsrail ile Hizbullah militan grubu arasında yaklaşık bir yıldır süren bir çatışma, İsrail’in güney Lübnan’ı, Beyrut’un güney banliyölerini ve Bekaa Vadisi’ni bombalayarak Hizbullah’ın önde gelen liderlerinin çoğunu öldürmesi ve güney Lübnan’a kara birlikleri göndermesiyle son haftalarda yoğunlaştı.
İran destekli Hizbullah İsrail’e roket attı.
Lübnanlı yetkililer, geçen Ekim ayından bu yana çoğunluğu son haftalarda olmak üzere en az 1,2 milyon Lübnanlının yerinden edildiğini ve 2.300’den fazla kişinin öldüğünü söylüyor.
Ülkedeki 900 sığınağın çoğu dolu ve insanlar şu anda açıkta veya Beyrut’un parklarında uyuyor.
Bunların arasında birçok yabancı işçi var.
Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Lübnan’ın başta Afrika ve Asya olmak üzere 177.000’den fazla göçmen işçiye ev sahipliği yaptığını söylüyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Lübnan Çalışma Bakanlığı’nın bu sayının 250.000 civarında olduğunu söylediğini aktardı.
Çoğunlukla ev ve otelcilik sektörlerinde çalışan ve Körfez ülkelerinde de yaygın olan ve işverenlerin kendileri için çalışan göçmenlerin yasal statüsünü kontrol ettiği bir sponsorluk modeli olan kafala sistemi altında istihdam edilen kadınlardan oluşurlar.
Afrikalı göçmenlere yiyecek ve barınak sağlamak için internette para toplayan Uganda merkezli aktivist Safina Virani, İsrail saldırıları başladığında kaçan birçok kadının işverenleri tarafından başıboş bırakıldığını söyledi.
“Birçoğu işverenlerinin pasaportlarını gelir gelmez havaalanında aldıklarını ve onlara bir daha vermediklerini söyledi. Paraları yok ve işverenleri savaş biter bitmez onları terk ettiler ve belgelerini vermediler, “dedi Virani, Uganda’nın başkenti Kampala’dan Thomson Reuters Vakfı’na.
Virani, “Çoğunun resmi olarak kimliklerini belirleyebilecek banka hesapları veya belgeleri yok” dedi ve bunun akrabalarının eve para göndermesini zorlaştırdığını açıkladı.
Virani, mahsur kalan Afrikalıların da ayrımcılıkla karşı karşıya olduğunu söyledi.
“Afrikalı göçmenlere ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapılıyor ve bunun ırkçılıkla çok ilgisi var ve bu yüzden hükümetlerin vatandaşların korunmasını ciddiye almaları gerekiyor” dedi.
Lübnan’da belgelenmiş 11.000’den fazla Filipinli işçi var. Başkan Ferdinand Marcos Jr, hükümete vatandaşlarının güvenli ve zamanında geri gönderilmesine hazırlanmasını emretti.
Kocası Nijerya’da çalışan Brinces’in istediği de tam olarak bu.
“Başkan Marcos, diğer milletlerin vatandaşları için yaptıkları gibi lütfen buraya bizim için uçaklar gönderin” dedi.
Geçen yıldan bu yana yaklaşık 500 Filipinli ülkesine geri gönderildi ve 8 Ekim’e kadar Filipinler’in Beyrut’taki büyükelçiliği ülkesine geri gönderilmek üzere 1.700’den fazla başvuru aldı.
Büyükelçilik Filipinli işçiler için geçici barınaklar kurdu, ancak Brinces, cep telefonlarının zaman zaman kısıtlandığı için evle temasını kaybedebilmeleri için birçok kişinin bunları kullanmakta isteksiz olduğunu söyledi.
Bazı Filipinliler büyükelçiliğin yardım etmekte yavaş olduğunu söylüyor.
Kız kardeşi Lübnan’da ev yardımcısı olarak çalışan Mark Anthony Bunda, “Kız kardeşim, Beyrut’taki büyükelçiliğe gitmesini isteyene kadar, işvereni izin vermediği ve pasaportu olmadığı için onun için imkansız olan hükümet sohbet robotlarından yalnızca tekrarlayan yanıtlar aldı” dedi.
Brinces’in durumu farklı: belgeleri var ama pasaportunun süresi doldu ve yabancı işçi olarak Lübnan makamlarından çıkış iznine ihtiyacı var.
Evinden ilk kaçtığında, oğlunu kayınvalidesiyle birlikte Beyrut’un dışındaki dağların göreceli güvenliğinde yaşaması için gönderdi. Geri dönüş haberi gelmesi ihtimaline karşı elçiliğe yakın kalmak istedi.
“Büyükelçilik, taleplerimize bir kerede cevap veremeyeceklerini söyledi. Özellikle buradaki hükümet başvurularımızı işleme koymakta yavaş olduğu için “dedi.
Şimdi oğluyla yeniden bir araya geldi ve başkentte bir sığınakta yaşıyor.
Lübnan’daki birçok Afrikalı işçi arasında, dışişleri bakanlığı verilerine göre, çoğu Kenya Ulusal Ticaret ve Sanayi Odası ile Lübnanlı şirketler arasındaki anlaşmanın doğrudan bir sonucu olan yaklaşık 26.000 Kenyalı var.
Kenya hükümeti, Kenyalılara Kuveyt’teki büyükelçiliğe ücretsiz tahliye için kaydolmalarını söyledi ve tahliye için 100 milyon Kenya şilini (778.210 $) tahsis etti.
Başbakanlık Sekreteri Musalia Mudavadi, yaklaşık 1.500 kişinin kayıt yaptırdığını söyledi.
Hükümet ayrıca insanları fahiş ücretler karşılığında sahte tahliye teklif eden dolandırıcıların farkında olmaları konusunda uyardı.
“Şu anda Lübnan’da bulunan tüm Kenyalıları, savunmasız bireyleri sömüren dolandırıcıların raporları konusunda uyarmak istiyoruz. Dışişleri ve diaspora işleri bakanlığı yaptığı açıklamada, “Bu kişiler tahliye hizmetleri için yasadışı olarak ücret alıyorlar” dedi.
Lübnan’da da benzin istasyonlarında, süpermarketlerde, garajlarda ve temizlik görevlisi olarak çalışan yaklaşık 150.000 Bangladeşli var. Bangladeşliler genellikle Lübnan’da iş bulmak için göç komisyoncularına yaklaşık 500.000 taka (4.200 $) ödüyorlar.
Bangladeş’in Beyrut’taki büyükelçiliği yetkilileri tıbbi bakım ve danışmanlık hizmeti veriyor ve eve dönmek isteyenler hakkında bilgi toplamaya başladı.
Dakka’daki geçici hükümetin yabancı danışmanı Md Touhid Hossain, Bangladeş’in ıom’den Bangladeşlileri tahliye etmek için kiralanmış bir uçuş düzenlemesini istediğini söyledi.
Yaklaşık 10 yıldır Lübnanlı bir fabrikada amir olarak çalışan Sıddıkor Rahman, hava saldırılarından bu yana birçok Bangladeşlinin işlerini ve evlerini kaybettiğini, cemaat ve büyükelçilik tarafından sağlanan barınaklarda hayatta kaldığını söyledi.
Şahin, “Yardım eli uzatabilecek olanlarımız yurttaşlarımızı destekliyor — ya onlara nakit veriyor, onlar için yiyecek alıyor ya da onlara barınak sağlıyor” dedi.
“Ama kalbim her geçen gün batıyor ve umduğum tek şey eve gitmek” dedi.
Virani, savunmasız kadın göçmen işçilere ulaşmak için Lübnanlı aktivist Dea Hage-Chahine ile birlikte çalışıyor.
Hage-Chahine, Beyrut’tan telefonla Thomson Reuters Vakfı’na, Beyrut’taki büyükelçiliklerinin önünde uyuyan 147 Sierra Leoneli kadını ve üç bebeği barındırmak için birkaç aydır özel bir bina tuttuğunu söyledi.
Sadece dört kişilik bir ekiple çalışarak, çoğu Sierra Leone’lu 58 Afrikalıdan oluşan başka bir grup için de beş daire kiraladı ve eve dönmeleri için gereken evrakları almak için hükümetleriyle irtibat kurdu.
“Lübnan’daki göçmen toplulukları marjinalleştiriliyor ve görmezden geliniyor ve bir savaş ve büyük bir insani krizden geçerken neler olduğunu hayal edebilirsiniz; desteğe ihtiyacımız var” dedi.
“Kadınlar için evraklar üzerinde çalışıyoruz, ancak uçuşları güvence altına alamayacağımızdan endişeliyiz. Hükümetin bir uçak göndereceğini umuyoruz “dedi.
Sierra Leone Dışişleri Bakanı Timoteos Musa Kabba yerel basına yaptığı açıklamada, hükümetin Lübnan’la ticari istihdam anlaşması olmadığı için işçileri hızla tahliye etmelerinin zor olduğunu söyledi.
Ancak yönetim, vatandaşları ülkelerine geri gönderilmeleri sürecinde güvenli bir yerde toplamak için IOM ve Lübnan’daki Sierra Leonean topluluğunun liderleriyle birlikte çalışıyor.
Lübnan’dan ayrılmak herkes için kolay bir seçim değil.
Güney Lübnan’da Filipinli yerli yardımcı Ritchel Bagsican, hava saldırıları ve insansız hava araçları nedeniyle uyuyamadığını söyledi.
Ancak dokuz yıldır Lübnan’da bulunan ve ülkesine geri dönmek için başvuruda bulunan 32 yaşındaki çocuk, eve gitme konusunda perişan durumda.
“Lübnan’daki ekonomik krize ve savaşa rağmen, buradaki iş fırsatları hala Filipinler’dekinden daha iyi. Orada iş garanti edilmez, bu yüzden tekrar yurtdışında çalışmak zorunda kalabiliriz “dedi.
