Geleceğin Çiftçileri: Finlandiya’nın Sihirbazları Havadan Yemek Yapıyor

Finlandiya’daki bir fabrikada “geleceğin çiftçileri”, bir mikrobu hava ve elektrikle besleyerek yeni bir gıda proteini yapıyor ve proteinin geleneksel tarım olmadan üretilebileceğini kanıtlıyor. Hayvancılık, küresel ısınmanın başlıca nedeni olan sera gazı emisyonlarının başlıca suçlularından biridir. Hücre kültürlerinden gıda veya besinlerin yetiştirildiği hücresel tarım, giderek artan bir şekilde hayvansal tarıma yeşil bir alternatif olarak görülüyor. Laboratuarda yetiştirilen et, yumurta ve süt, son yıllarda bilim adamlarının hayvan hücresi kültürlerini kullanmasıyla manşetlere çıktı – bazılarının doğal olmayan, yüksek oranda işlenmiş, enerji tüketen ve maliyetli olarak eleştirdiği bir süreç. Ancak Solar Foods’un Helsinki dışında yeni açılan fabrikasında, bilim adamları hava ve elektrik kullanarak hücrelerden protein yetiştirmek için yeni teknolojiler kullanıyorlar. Şirket, bir mikrobu karbondioksit, hidrojen ve bazı minerallerle besleyerek ve sürece yenilenebilir kaynaklardan gelen elektrikle güç vererek, süt ve yumurta ikamesi olarak kullanılabilecek protein açısından zengin bir toz oluşturmayı başardı. Solar Foods CEO’su Pasi Vainikka, şirketin Helsinki yakınlarındaki yeni tesislerini gezerken afp’ye verdiği demeçte, “Mikrop için ana hammaddemizi havadan tedarik edebiliriz” dedi.

 

“Dünyanın en sürdürülebilir proteininin üretimine başladık.” Vainikka ve Juha-Pekka Pitkanen tarafından 2017 yılında kurulan Solar Foods, Nisan ayında “dünyanın havadan gıda yetiştiren ilk fabrikası” nı kurdu. Vainikka, ormanların ve toprağın karbonu emdiği ve depoladığı sürece atıfta bulunarak, “Günümüzün hayvansal benzeri proteininin çoğu aslında hücresel tarım yoluyla üretilebilir ve tarım arazilerinin yeniden vahşileşmesine ve böylece karbon stoğu oluşturmasına izin verebiliriz” dedi. 2021’de yapılan bir bilimsel araştırmaya göre, “solein” olarak adlandırılan yeni proteinin bir kilosu, Avrupa Birliği’ndeki sığır eti üretiminin ürettiği aynı miktarda proteinden 130 kat daha az sera gazı yayıyor. Vainikka, fabrikanın laboratuvarından geçerek bilgisayar ekranlarındaki bir düzine insanın üretim sürecini izlediği kontrol odasına gider. Vainikka, “Bunlar gelecekteki çiftçilerimiz” dedi.

 

VTT Teknik Araştırma Merkezi’nde endüstriyel biyoteknoloji ve gıda araştırmaları başkanı Emilia Nordlund’a göre, gıda üretimini ve tüketimini dönüştürmek, iklim kriziyle mücadelenin ve biyolojik çeşitlilik kaybını önlemenin merkezinde yer alıyor. Ancak mevcut tahminler, önümüzdeki yıllarda et tüketiminin artmasının beklendiğini gösteriyor. “Endüstriyel gıda üretimi, özellikle hayvancılık, sera gazı emisyonlarının en büyük nedenlerinden biri (ve) biyoçeşitlilik kaybı, ötrofikasyon ve tatlı su kullanımının en büyük nedenidir” dedi. Nordlund, yeni gıda üretim teknolojilerinin emisyonları azaltmaya ve “gıda üretimini merkezden uzaklaştırmaya ve çeşitlendirmeye” yardımcı olabileceğini söyledi. “Ancak, aynı zamanda, onları daha sürdürülebilir ve esnek hale getirmek için mevcut gıda üretim yöntemlerini geliştirmeliyiz” diye ekledi. Proteinler gibi farklı besinleri üretmek için kullanılan fermantasyon teknolojisi onlarca yıldır var. Nordlund, hücresel tarıma odaklanan en aktif başlangıç merkezlerinden bazılarının Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Almanya, Hollanda ve İsrail’de olduğunu söyledi. “Hangi girişimlerin ayakta kalacağını göreceğimiz için çok önemli bir aşamadayız,” dedi ve bürokrasinin durmasının hücresel tarımın AB’deki kalkışını yavaşlattığını da sözlerine ekledi. Fabrikada bakteri bulaşmasını önlemek için koruyucu giysiler giyen Vainikka, parlak bir üretim salonunda dev bir çelik tank sergiledi. “Bu, 20.000 litre tutan bir fermentördür” dedi ve mikropun sera gazıyla beslenirken tankın içinde çoğaldığını açıkladı. Mikropları içeren sıvı, işlenecek tanktan sürekli olarak sarımsı protein açısından zengin toz haline getirilir ve “çatlak” ve “kremsi” olarak tanımlanan bir tada sahiptir. Vainikka, “Fermenter, 300 sağım ineği veya 50.000 yumurtlayan tavukla günde aynı miktarda protein üretiyor” dedi. Bu, “yılda beş milyon öğün protein değerine” eşittir. Şimdilik, yaklaşık 40 kişiyi istihdam eden küçük Fin tesisinin temel amacı, “teknolojinin ölçeklendiğini kanıtlamak” ve böylece Avrupa düzenleyici onayını bekleyen gerekli yatırımları çekebilmektir. Protein, bazı restoranların dondurma yapmak için kullandığı Singapur’da satışa çıkarılmış olsa da, hala AB ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bir gıda ürünü olarak sınıflandırılmayı bekliyor. Vainikka, gerçek bir etkiye sahip olmak için amacın “bunun 100 katı büyüklüğünde bir sanayi tesisi inşa etmek” olduğunu söyledi.