1876 Yazında, isyancı Fransız şair Arthur Rimbaud Endonezya’nın Java adasına geldi ve sömürge Hollanda ordusu sadece iki hafta sonra firar etmeden önce, yaklaşık 150 yıl sonra hala gizemle kaplı bir kaçış.
Bugün kahve ağaçlarının ve begonvillerin yeşerdiği Java’nın Salatiga şehrinde, belediye başkanının ikametgahının girişindeki sadece bir plaket, James Joyce’dan Jim Morrison’a yazarlara ilham veren bir adamın kısacık geçişini tanıyor.
Fransa’nın en iyilerinden biri olarak kabul edilen şairin etkisi, Endonezya eğitim ve kültür Bakanlığı’nın Cava yolculuğuna bir anma iziyle saygı göstermeyi düşünmesiydi.
Salatiga doğumlu yazar Triyanto Triwikromo, “Şiiri bilinçaltının bir ifadesi ve sürrealizmin bir tezahürü olarak gören hemen hemen her Endonezyalı şairin hayatında en az bir kez Arthur Rimbaud okuduğuna inanıyorum” dedi.
1873tarihli bir koleksiyondaki “Kötü Kan” şiirinde Rimbaud şöyle yazdı: “Gündüzüm bitti; Avrupa’dan ayrılıyorum. Denizin havası ciğerlerimi yakacak; Kaybolan iklimler derimi deriye çevirecek.”
Fransız memleketi 20 Ekim’de 170. doğum gününü kutlayacak olan şair, başka bir koleksiyonda “biberli, vıcık vıcık ülkeler” ve “yıldız takımadaları” na gitmeyi hayal etmişti.
Biyografilere göre, sömürge Hollanda ordusuna altı yıl kaydolduktan sonra 23 Temmuz 1876’da şu anda Jakarta olarak bilinen Hollanda Doğu Hint Adaları’nın başkenti olarak hizmet veren gürültülü bir liman olan Batavia’ya geldi.
Rimbaud daha sonra birlikleri ve baharatları feribotla taşımak için inşa edilmiş bir sömürge demiryolu ağına binmeden önce 400 kilometreden (250 mil) uzaktaki Java’nın Semarang şehrine tekrar yelken açtı.
2011’in “Java’da Rimbaud: Kayıp Yolculuk” kitabının yazarı Jamie James’e göre, bazı Fransız yurttaşları da dahil olmak üzere diğer acemilerle güneye Ambarawa kasabasına gitti.
Ambarawa istasyonu artık kullanılmıyor ve bir demiryolu müzesine ev sahipliği yapıyor, ancak turistlere Rimbaud’un bir zamanlar Salatiga’ya son 10 kilometreyi yürüdüğü başka bir kullanılmayan istasyon olan Tuntang’a buharlı tren bağlantıları sunuyor.
Birçok Endonezyalı gibi eski bir tahta arabaya binmeden önce tek bir isim kullanan tur rehberi Okta, “Rimbaud’u hiç duymadım” dedi.
Ancak “ziyaretçilerimize anlatmamız gereken büyüleyici bir hikaye” diyerek, yüzde 30’u yabancı olmak üzere yılda 100.000 turistin geldiğini söyledi.
15 Ağustos 1876’da “Vadideki Uyuyan” adlı askeri karşıtı şiirin yazarı, Sumatra Adası’ndaki Aceh’te savaşa gönderilmeden önce kışlasından kaçtı.
Yetkililer şimdi Rimbaud’un “2-15 Ağustos 1876 tarihleri arasında Salatiga’da kaldığını” belirten plaketle bağlantılı bir anma yolu planlıyorlar.
Eğitim ve kültür bakanlığı genel müdürü Hilmar Farid Afp’ye verdiği demeçte, “Rimbaud’un Java’daki zamanını vurgulamak için her türlü girişime açığız” dedi.
Salatiga’nın kütüphane ve arşiv ofisi başkanı Sri Sarwanti, “Arthur Rimbaud’un bölgemize neler getirdiğini insanlara güçlendirmek ve hatırlatmak” istediklerini söyledi.
O zamanlar 1.000 kişilik bir kasaba olan Salatiga’yı bugün yaklaşık 200.000’e kıyasla terk eden şair, belki de Merbabu yanardağının eteğindeki bir kulübede alçaldı ve “Kötü Kanla” hayal ettiği pastoral hayatı bıçakladı.
“Yüzmek, otları çiğnemek, avlanmak, her şeyden önce sigara içmek: kaynayan metaller gibi sert likörler içmek – o sevgili ataların ateşin etrafında yaptığı gibi” diye yazdı.
Ancak Marsilya’da 37 yaşında ölen şairin Endonezya’daki son haftaları gizemini koruyor.
Görevinden ayrıldıktan sonra, Rimbaud’un Yemen ve Etiyopya’ya geçmeden önce daha sonra Kıbrıs’a gelerek Avrupa’ya yelken açtığı biliniyor.
