Komünizmden kaçan Doğu Almanlar bir zamanlar orada barındırılıyordu. Şimdi Almanya’nın başkentindeki bir merkez, Afganistan’dan Afrika’ya savaş ve sefaletten kaçan insanlara sığınak sağlıyor.
Berlin Duvarı’nın bu Cumartesi 35 yıl önce yıkılan bir bölümü, yerleşim merkezinin girişinde hala Soğuk Savaşın sessiz bir hatırlatıcısı olarak duruyor.
O zamanlar, savaş sonrası Almanya’nın Sovyet işgali altındaki doğusundan kaçan birçok kişi, Berlin’in büyüleyici banliyösü Marienfelde’deki merkezin bir düzine kadar bloğunda barındırılıyordu.
Alman Demokratik Cumhuriyeti’nin çöktüğü 1989 yılına kadar, çoğu Batı Almanya’da yeni evler bulmadan önce, o zamanki Batı Berlin’deki “acil durum kampından” 1,3 milyondan fazla insan geçti.
İlk olarak 1953 yılında açılan ve halen 700 kişiye ev sahipliği yapan tesisin ağaçlıklı avlusunda bugün Arapça, Afgan ve Afrika sesleri duyuluyor.
Merkezin direktörü Olivija Music, yeni gelenlerin hala giriş holünden “tüm valizleri ve yanlarında götürebilecekleri her şeyle” geçtiğini söyledi.
Bunlardan biri, geçen kış Ürdün’den kız kardeşi Lara (26) ve anneleri Amina (57) ile gelen ve şimdi onlarla mütevazı iki odalı bir daireyi paylaşan 22 yaşındaki Suriyeli Layanel-Jazzar.
Üç kadın ilk geldiğinde, “Her zaman birlikte ağlıyorduk çünkü dili konuşmuyorduk ve burada kimseyi tanımıyorduk.”
Jazzar, bugün bile merkezden yalnızca Almanca derslerine gitmek için ayrıldığını belirterek, yabancı bir şehirde “Yalnız gitmekten korkuyorum, bu yüzden sürekli evde oturuyorum.”
Bölgeye bitişik küçük bir müze işleten Bettina Effner, Marienfelde merkezinin tarihinin artık “yalnızca Alman-Alman göçüyle değil, aynı zamanda çok çeşitli bir göçle de bağlantılı” olduğunu söyledi.
1990’da Almanya’nın yeniden birleşmesinden sonra tesis, Sovyetler Birliği çöktüğünde doğu Avrupa’dan gelen birçok etnik Alman’ı barındırıyordu.
Bu akın azaldıkça, site sonunda 2010’da birkaç aylığına kapandı, ancak daha sonra savaştan zarar gören Irak’tan gelen mülteciler için yeniden açıldı.
Müzede mültecilerin Suriye veya Afganistan’dan yolculuklarını izleyen videolar ve yeni gelenler de kendilerinden önce gelen Alman mültecilerin tarihiyle tanışıyor.
Göç, Almanya’da ve ötesinde, Almanya için Alternatif (AfD) gibi aşırı sağ partilerin yükselişine yol açan sıcak bir konu haline geldi.
AfD, ülkenin Suriye ve diğer çatışma bölgelerinden bir milyondan fazla sığınmacı akını görmesinden bu yana geçen on yılda, özellikle doğu Almanya’da güçlü kazanımlar elde etti.
Effner, müzenin “siyasi pozisyon alamayacağını” söyledi, ancak müzenin “insanların gitmesinin ne anlama geldiğiyle ilgili soruları araştırmayı amaçladığını söyledi… ne tür bir topluma giriyorlar ve ne tür bir toplum istiyorlar.”
Almanya bu yıl düzensiz göçü sınırlamak için Avrupalı komşularıyla sınır kontrollerini yeniden başlattı ve dönemin başbakanı Angela Merkel döneminde 2015-2016 göç zirvesine bir sayfa açtı.
Birçok topluluk uzun zamandır çok sayıda göçmeni barındıramadıklarından şikayet ediyor.
Marienfelde’de mülteciler geçim yardımı alıyor, ancak Olivija Music kaynakların “her tarafta eksik olduğunu” söyledi.
Müzik, Berlin’de özellikle büyük aileler için konut sıkıntısının, sakinlerin ortalama “beş ila yedi yıl arasında” kaldığı anlamına geldiğini söyledi.
Birçoğunun sosyal ağlarını kurdukları yerden uzaklaşmak için mücadele ettiğini söyledi.
Müzik, “Burada bir sürü çocuk doğdu ve burada büyüdü, bu yere çok kök saldılar” dedi.
Hemen “yıkılan” 75 yaşındaki bir sakine geçme fikrini öne sürdüğünü hatırladı.
“Keder, depresyon, travma” yaşayan birçok mülteci, merkezden ayrılmaya hazır olmadan önce sosyal hizmet uzmanlarının “bir veya iki yıllık hazırlıklarını” gerektirir.
Temmuz ayında Kenya’daki bir kamptan üç akrabasıyla gelen 26 yaşındaki Sudanlı Arkota Süleyman Cabonah, yakında Alman toplumunda hayata hazır olmayı umduğunu söyledi.
Zaten yakındaki bir futbol kulübünde arkadaş edindi ve iyimserliğini dile getirdi: “Zaman geçtikçe, Almanca öğrendikten ve işleri kendimiz yapabildikten sonra, sanırım bir yerde bir daire bulabiliriz.”
