Beyin sinyallerini yakalayan ve analiz eden elektronik cihazlar, beyin okuma meditasyon uygulamaları, beyin-bilgisayar video oyun arayüzleri ve hatta tüketici pazarına çarpan dikkat izleme kulaklıklarıyla daha yaygın hale geliyor.
Facebook ve İnstagram sahibi Meta, geçen ay, kullanıcıların bir bileklikten alınan nörolojik sinyallerle dünyayı dolaştığı artırılmış gerçeklik arayüzünü halka açık bir şekilde test etti.
Kaliforniya Valisi Gavin Newsom tarafından Eylül ayında imzalanan bir yasa, bu cihazların yakaladığı veri türleri için yeni koruma katmanları ekleyecek.
Tasarıyı yazan eyalet senatörü Josh Becker, ortaya çıkan bu tüketici verisi katmanı için gizlilik düzenlemelerindeki en önemli gelişmelerden biri olduğunu söyledi.
Thomson Reuters Vakfı’na verdiği demeçte, ”Bu, gizlilik haklarının yeni bir sınırı” dedi.
Yasa, nörolojik verileri, DNA, kesin coğrafi konum ve Kaliforniya’daki diğer yüksek düzeyde korunan verileri içeren bir veri sınıfı olan ”hassas kişisel bilgiler” olarak tanımlamaktadır.
Meta'nın Orion AR gözlükleri, 26 Eylül 2024 tarihinde ABD, Kaliforniya, Menlo Park’ta bir görüntüleme sırasında sergileniyor. – Reuters dosyası
Becker’e göre, şirketler artık bu verileri nasıl kullanmayı planladıklarını açıklamak zorunda kalacaklar ve Kaliforniyalılar artık diğer korumaların yanı sıra şirketlerin bu verileri silmelerini veya paylaşmayı sınırlamaları için yönlendirmelerini isteyebilecekler.
Şirketlerin verileri toplamasını veya buna dayanan ürün ve hizmetler sunmasını engellemez. “Bunlar sağduyu kısıtlamaları” dedi.
ABD’nin en kalabalık eyaleti ve Silikon Vadisi’ne ev sahipliği yapan Kaliforniya, genellikle ulusal teknoloji politikasının çıtasını koyuyor.
Mevzuatın hazırlanmasına yardımcı olan bir gizlilik savunuculuğu grubu olan kar amacı gütmeyen Neurorights Vakfı’nın avukatı Jared Gensler, ”Bu yeni hakların, yetkililerin ileriye dönük sinirsel verileri düzenlemeye nasıl baktıklarının temeli olmasını umuyoruz” dedi.
Beyin hakları uluslararası hale geliyor
Nörolojik verileri koruma çabaları son yıllarda çoğaldı, çünkü doğrudan tüketicilere sunulan elektronik cihazlar, nörologların hastaları teşhis etmek için kullanacaklarına benzer tıbbi düzeyde beyin verilerini yakalayabiliyor.
Meta'nın nöro sinyalleri okuyan Orion AR gözlük bilekliği, 26 Eylül 2024 tarihinde ABD, Kaliforniya, Menlo Park’ta bir görüntüleme sırasında görüntüleniyor. – Reuters dosyası
Neurorights Vakfı ve diğer gruplardaki uzmanlar, hassas verilerin kullanıcıların zihinsel durumlarını izinleri olmadan çözmek için kullanılabileceğini söylüyor.
Şili, 2021’de beyin mahremiyeti için yasal ve anayasal korumayı yürürlüğe koydu ve Meksika, Brezilya ve Uruguay dahil diğer Latin Amerika ülkelerinde de benzer kurallar önerildi.
Geçen yıl Şili Yüksek Mahkemesi, bir nöroteknoloji şirketine bir kullanıcının verilerini silmesini emreden dünyadaki ilk mahkeme oldu.
BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (Unesco) de konuyu ele alıyor.
Ağustos ayında, Unesco uzmanlarından oluşan bir panel, dünyadaki ülkelerin, özellikle yapay zekadaki hızlı teknoloji ilerlemeleri karşısında beyin için beyin bilgilerinin okunmasını ve kodunu çözmeyi sağlayan yasal korumaları nasıl tasarlamaları gerektiğine dair yeni bir öneri taslağı yayınladı.
Devlet savaşları
Kaliforniya’daki yasa, Neurorights Vakfı tarafından da desteklenen Colorado’daki benzer bir tasarının ardından geldi.
Her iki eyalette de yasalar teknoloji endüstrisi gruplarından geri adım attı ve uzmanlar arasında yasanın neyi kapsaması gerektiği konusunda önemli anlaşmazlıklar vardı.
Yılın başlarında, Neurorights Vakfı, 30 tüketici nörotek cihazının gizlilik politikalarını analiz eden bir rapor yayınladı ve büyük gizlilik boşlukları buldu. Yarısı, şirketlerin bir kullanıcının beyin verilerini üçüncü taraflarla geniş ölçüde paylaşmasına izin verdi.
