Amina Ebu Maghasib’in geçimi tek bir hayvana dayanıyor: bir yıldan fazla süren savaşın otomobiller için yaygın bir yakıt sıkıntısına yol açtığı Gazze’de insanları taşımak için kullandığı arabayı çeken bir eşek.
“Savaştan önce süt ve yoğurt satardım, fabrika da sütü benden alırdı,” dedi Gazze’nin merkezindeki Deyr El Balah kentinden, bir elinde dizginleri, diğer elinde arabasını manevra yapmak için kullandığı lastik bir sopayı tutarak.
“Şimdi, eşek ve arabadan başka gelirim yok.”
Savaş öncesi Gazze’de eşek arabaları oldukça yaygın bir manzaraydı. Ancak İsrail ile Hamas arasında geçen yıl başlayan çatışmadan bu yana bölgede yakıt ve yıkım olmaması, onları kalan birkaç ulaşım biçiminden biri haline getirdi.
Çatışmalardan veya hava saldırılarından kaçan yerlerinden edilmiş Gazzeliler, eşyalarıyla birlikte güvenli bir yere koşmaları için üzerlerine yığılıyor.
Diğerleri için, bir eşek arabası neredeyse tek ulaşım şeklidir.
Marwa Yess, ailesiyle dolaşmak için bir eşek arabası kullanır.
“Arabanın beni Deir El Balah’tan Nuseirat’a götürmesi için 20 şekel (5,40 $) ödüyorum. Fiyat çirkin, ancak bu şartlar altında her şey makul görünüyor “dedi. Mesafe yaklaşık 5 km’dir.
Öğretmen ve üç çocuk annesi Afp’ye verdiği demeçte, “Savaşın başında bir eşek arabasına binmekten utanırdım, ama şimdi başka seçenek yok” dedi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, Gazze’de çalışan hayvanların yüzde 43’ü — eşek, at ve katır içeren bir kategori — Ağustos 2024’e kadar savaşta öldürüldü ve geriye sadece 2.627kişi hayatta kaldı.
Ebu Maghasib’in tek işletme maliyetinin yem olduğunu, arabasında oturan afp’ye, metal bir çerçeveyle bir arada tutulan ve dört tekerleğe monte edilmiş birkaç tahta tahta olduğunu söyledi.
Ancak insanlar ve hayvanlar için yiyecek fiyatı yükseldi.
Masraflardan sonra Ebu Mağrip, yol kenarından inip çıkan müşterilerden günün sonunda 20 şekel kar etti.
“Bu eşeği krediyle aldım ve ilk eşek şarapnel tarafından vurulduktan sonra Deir El Balah’taki savaşta öldü” dedi.
Yenisi ona 2.500 şekele mal oldu.
20 kişilik ailesiyle birlikte Gazze kentinden bölgenin güneyine göç eden 32 yaşındaki Abdul Misbah da geçimini eşek taşımacılığına çevirdi.
“Savaştan önce bir arabada sebze satardım. Şimdi teslimatta çalışıyorum” dedi ve “bombalama çok yaklaştığında eşek paniğe kapılıyor” diye yakındı.
O da hızla artan yem fiyatlarının acısını hissediyor.
“Arpanın (çuval başına) fiyatı üç şekelden 50 şekele çıkmış olsa da onu iyi beslemeye özen gösteriyorum” dedi.
İsrail, geçen yıl savaşın ilk aşamalarında Gazze’ye neredeyse tamamen kuşatma uygulayarak yardım ve mal dağıtımını zorlaştırdı.
Yakıt eksikliği, savaştan zarar gören yollar ve yağmanın yanı sıra yoğun nüfuslu bölgelerde çatışmalar ve Gazze’nin 2,4 milyon insanının çoğunun tekrar tekrar yerinden edilmesi de kıtlığa katkıda bulunuyor.
Bu ay BM destekli bir değerlendirmede, Gazze’nin kuzeyinde kıtlığın başgösterdiği ve Filistinli mültecileri destekleyen Birleşmiş Milletler ajansı UNRWA’NIN bölgeye giren yardımın son aylardaki en düşük seviyesine ulaştığı belirtildi.
Gazze’nin kuzeyinden güneydeki Han Yunis’e göç eden 23 yaşındaki Yusuf Muhammed, eşeğinin ailesi için bir “can simidi” haline geldiğini söyledi.
“Savaş başladığında, araba ücretleri çok pahalıydı. Bir eşeğe güvenmekten başka çarem yoktu. Tanrıya şükür tahliye etmek zorunda kaldığımızda bende vardı.”
BM’nin güvenilir olduğunu düşündüğü Hamas hükümetinin sağlık Bakanlığı’nın rakamlarına göre, İsrail’in askeri harekatı, yaygın yıkımın ötesinde, Gazze’de çoğu sivil olmak üzere en az 44.211 kişiyi öldürdü.
Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e savaşı ateşleyen saldırısı, İsrail resmi rakamlarının AFP çetelesine göre çoğunluğu sivil olmak üzere 1.206 kişinin ölümüyle sonuçlandı.
Genellikle savaş ve bombalamadan önce gelen İsrail askeri tahliye emirleri binlerce insanı ve eşyalarını bir anda yola gönderdiğinde, eşek arabaları tehlikeden kurtulmanın tek yollarından biri olabilir.
62 yaşındaki Hüsnü Ebu Warda, Ekim ayının başından bu yana yoğun bir İsrail askeri operasyonuna sahne olan Cebeli’nin kuzeyindeki evinin yıkıldığını söyledi.
Kaçtığında Ebu Warda, dört tırnaklı ulaşıma yönelmekten başka çaresinin olmadığını söyledi. Ailesiyle “sardalya gibi paketlenmiş” olarak kaçmadan önce bir araba için 14 saat bekledi.
Ebu Warda, böyle zamanlarda “eşek altından, hatta modern arabalardan daha değerlidir” dedi.
