Şimdiye kadar İsrail-Hamas çatışmasının küresel ekonomi üzerinde sınırlı bir etkisi oldu. Bununla birlikte, Bloomberg Intelligence (BI) ve Bloomberg Economics (BE) tarafından yapılan yeni bir analize göre, İsrail ile İran arasında doğrudan bir savaşa tırmanmak, petrol fiyatlarının varil başına 150 dolara yükselmesine ve küresel üretimin 1 trilyon dolar düşmesine neden olabilir.
BI ve Be’den yeni çalışma – Orta Doğu Enerji Senaryoları – sürekli bir ateşkesten sınırlı bir çatışmaya, çok cepheli bir vekalet savaşına ve İsrail ile İran arasındaki doğrudan çatışmayı içeren daha büyük bir savaşa kadar dört geniş senaryoyu ve bunların küresel GSYİH ve enflasyon üzerindeki potansiyel etkilerini ayrıntılı olarak ele alıyor.
Bloomberg Economics’in gelişmekte olan piyasalar baş ekonomisti ve raporun ortak yazarı Ziad Daoud şunları söyledi: “Temel durumumuz, savaşın Ekim ayından bu yana olduğu gibi küresel ekonomi üzerinde sınırlı bir etkiyle büyük ölçüde sınırlı kalacağı yönünde. Ama bu değişebilir. Uzun süren bir çatışmayı içeren bir risk senaryosu, küresel gsyih’dan yaklaşık 1 trilyon dolar alan küresel bir durgunluğa neden olabilir; petrol fiyatlarındaki artış ve düşen duyarlılık büyümeyi yüzde 1,7’ye düşürebilir. Finansal kriz ve pandemi dışında, bu, Federal Rezerv’in 1970’lerin petrol şokundan kaynaklanan enflasyonu kontrol altına almak için faiz oranlarını yükselttiği 1982’den bu yana dünya ekonomisi için en kötü büyüme olacaktır. Dünya ekonomisi, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesiyle şiddetlenen enflasyonist bir döngüden hala toparlanıyor ve kritik bir enerji üreten bölgedeki bir başka çatışma, enflasyonu bu yıl önemli ölçüde yüzde 7’ye çıkarabilir. Fed’in yüzde 2’lik hedefine ulaşılamayacak ve daha pahalı benzin, Başkan Joe Biden’in yeniden seçim kampanyası için bir engel teşkil edecek.”
BI ve Be’ye göre, dünya petrolünün neredeyse yüzde 20’sini üreten Basra Körfezi bölgesinde üretimin önemli ölçüde bozulması veya Hürmüz Boğazı’nın potansiyel olarak tıkanması durumunda petrolün taşınması, Opec + politikasını maksimum çıktıya kaydırabilir. Bu durumda Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt’teki yedek üretim kapasitesi, boğaz kapatılırsa “alakasız” hale gelecektir.
Bloomberg Intelligence’ın kıdemli petrol analisti ve raporun ortak yazarı Salih Yılmaz şunları ekledi: “Rusya ve Kazakistan gibi yedek kapasiteye sahip Opec + üyeleri, karteldeki Körfez ülkelerinden gelen üretimin azalmasını telafi etmek için daha yüksek fiyatlarla üretimi en üst düzeye çıkarmak için yeterli alana sahip olacaklarından yararlanacaklar. ABD’nin kaybedilen varillerin bir kısmını telafi etmek ve pompadaki fiyatlar üzerindeki etkisini sınırlamak için stratejik petrol rezervine dokunması gerekecek.
“Buna ek olarak, Ortadoğu’daki doğrudan bir savaş, Körfez bölgesindeki bir çatışmanın her gün Hürmüz Boğazı’ndan 10 milyar fit küpten fazla LNG gönderen Katar’dan gelen akışı bozması durumunda sıvılaştırılmış doğal gaz fiyatlarını en az yüzde 35 artırabilir.”
Raporda özetlenen diğer çakışma senaryoları şunları içerir:
Vekalet savaşı 100 dolarlık petrolün yolunu kısaltabilir
İran ve İsrail’in Lübnan ve Suriye üzerinden çatıştığı, doğrudan bir savaştan daha az yıkıcı olsa da, fiyatların varil başına 10 dolar civarında artması ve yatırımcı güveninin azalması nedeniyle küresel ekonomiye 300 milyar dolara mal olabileceği bir vekalet savaşı. Bu, 2024’te küresel büyümede yüzde 0,3 puanlık bir düşüşe neden olabilir; bu, otuz yılın en zayıf büyümesi olacaktır (2008 ve 2020 hariç).
Sınırlı savaş: Ekonomiye vurulan bordürleri, petrolü görün
İsrail’in Gazze’ye yönelik sınırlı hava saldırıları ve Hamas roket saldırılarıyla karakterize edilen sınırlı bir savaş senaryosu, küresel ekonomi üzerinde sessiz bir etkiye sahip olabilir. Petrol fiyatları, İran’ın İsrail’e yönelik 13 Nisan saldırılarını silkti ve piyasaların sınırlı bir savaşın uzamasını en olası senaryo olarak gördüğünü öne sürdü. BI ve BE, petrolün yukarı yönlü eğilme risklerini sağlıklı talep ve Opec + ’nın sağlam bir temel zeminden arz üzerindeki sıkı tutuşu olarak görüyor.
Ateşkes: Olası senaryoda petrol fiyatlarındaki düşüş sınırlı
Mevcut jeopolitik risk primi ihmal edilebilir göründüğü için potansiyel bir ateşkesin petrol fiyatları üzerindeki etkisi muhtemelen sınırlı kalacaktır. Yakın tarihli bir BI anketinde, 143 katılımcının yüzde 92’si, piyasanın fiyatlarına bağlı varil başına 5 dolardan az jeopolitik risk primi olduğunu söyledi. Kızıldeniz saldırılarının şu ana kadar fiyatlar üzerinde sınırlı bir etkisi oldu ve OPEC’İN anlamlı miktarda yedek kapasitesi var (günde yaklaşık 6,8 milyon varil). Dahası, fiyatlar üzerindeki etki kısıtlı kalırsa, OPEC + üretim politikası muhtemelen ateşkes senaryolarında değişmeyecektir.
Yılmaz şunları söyledi: “İsrail-Hamas savaşı şu ana kadar – çok yüksek insan maliyetinin çok ötesinde – sınırlı küresel ekonomik etkiye yol açtı, ancak jeopolitik bir barut fıçısı olmaya devam ediyor ve daha keskin bir tırmanış hala gerçek bir risk. İsrail ve İran arasındaki doğrudan askeri angajmanla kötüleşen bir çatışmanın ikincil etkileri, insani ve sosyal maliyetin abartılması zor olacak şekilde bölgedeki insanlar için tamamen yıkıcı olacaktır.
“Doğrudan bir savaş, küresel pazarlar için de felaket olur. Sınırlı bir savaşın devamını en olası senaryo olarak görmemize rağmen, kırılgan istikrar kolayca paramparça olabilir ve küçük bir tırmanış bile potansiyel olarak daha geniş bir çatışmayı tetikleyebilir. İran’ın İsrail’e yönelik son saldırısı, her zaman var olan tırmanma riskinin açık bir hatırlatıcısı olarak hizmet ediyor.”
